Bebek masajında amaç nedir?
Yeni doğanın doğduğu anda iletişim kurabilmek için kullanabileceği en gelişmiş duyusu, “dokunma” duyusudur. Dokunma duyusu, özellikle dudaklar, dil, kulaklar ve alında olmak üzere tüm vücutta çok iyi gelişmiştir ve bebeklik döneminde çocuğun çevresini algılamasında çok önemlidir. Bebek kendisine dokunulduğunda, kucaklandığında çevresi ile ilişki kurar ve böylece psiko-sosyal gelişimi desteklenir. Anne-babaların bebekleriyle iletişim kurmada kullanabilecekleri yollardan biri bebek masajıdır. Masaj, bebeği hissetmek ve ona dokunmak için en uygun yoldur. Anne-baba-bebek arasındaki oyunlar, karşılıklı etkileşimde büyük önem taşır.
Bebek masajı, bebeğin bedensel ve ruhsal yönden gelişimini destekleyen, sayısız faydaları olan basit, ucuz, etkili bir yöntemdir ve aynı zamanda bir rahatlama tekniğidir. Masaj, bebeğin sağlıklı büyümesi, gelişmesi, kan dolaşımının hızlanması, kas – iskelet sisteminin gelişmesi ve bağırsaklarında biriken gazın çıkarılması gibi pek çok fizyolojik yararlarının yanı sıra, bebeğin annesi ve babasıyla iletişim bağını güçlendiren, birlikte geçirdikleri zamanı eğlenceli ve kaliteli kılan bir zaman dilimidir.
Fiziksel ve psikolojik yararları
Fiziksel yararları:
Dokunma kan akışını hızlandırdığı için, dokulara giden oksijen miktarını arttırır.
Kas, sinir ve iskelet sisteminin, sinir-kas koordinasyonun gelişimini destekler.
Lenf akışını düzenler, toksinleri uzaklaştırarak, bağışıklık sistemini güçlendirir, böylelikle bebeklik çağında sıklıkla görülen nezle, grip gibi enfeksiyonlara karşı direnç kazandırır.
Dokunma doğal ağrı kesici olan endorfin hormonunun salgılanmasını arttırarak, bebeğin hafifletir. Çocukluk çağında görülen diş çıkarma, aşı uygulaması, uyku problemleri, kulak ağrısının hafifletilmesinde etkilidir.
Barsak hareketlerini arttırarak, kabızlık ya da gaz problemlerinin hafifletilmesini sağlar.
Kolik ataklarını azaltır, gece uykusunu derinleştirir.
Prematüre bebeklerde besinlerin hızlı emilimini sağlar böylelikle bebeklerin hızla kilo almasını sağlar.
Psikolojik yararları:
Anne ve bebek arasındaki tensel temas, hem anne-bebek bağlanma sürecine hem de emzirmeye olumlu katkılar sağlar. Annenin bebeğiyle tensel teması “prolaktin” hormon yapımını uyararak, süt üretimini artırmaktadır. Bebekleriyle daha fazla zaman geçiren, dokunsal teması olan, masaj uygulayan annelerin, emzirme yeteneklerinin arttığı ve bebeklerini daha uzun süre emzirdikleri görülmüştür. Ayrıca yapılan araştırmalarda, doğumdan sonra annesiyle ten tene temasa giren bebeklerin memeyi aramayı, tutmayı ve emmeyi, kendi kendilerine, yardımsız başardıkları belirlenmiştir.
Masajın diğer yararları şöyle sıralanabilir:
Dokunma duyusu, bebeğe güvende olduğu hissini verir.
Anne-bebek bağlanma sürecini sağlamlaştırır ve aralarındaki güven duygusunu pekiştirir.
Gerginlik, endişe ve korkuyu azaltır, sakinlik ve rahatlama sağlar.
Annenin bebeğini sakinleştirdiğini görmesi, annelik duygusunu kısa sürede kazanmasını ve kendine güven geliştirmesini sağlar.
Masaja hazırlık
Çevre düzenlemesi:
Anne/baba ve bebeğin, mümkün olduğunca rahatsız edilmeyeceği bir ortam ayarlaması yapmak. Örneğin telefonu sessiz moduna almak, dış kapıya “rahatsız etmeyin” uyarıları asmak gibi…
Oda ısısının ılık olmasını sağlamak, hava akımının olmadığı bir yerde, bebeğin üzerine düşebilecek nesnelerden, çay/kahve gibi sıcak içeceklerden uzakta masaj yapmak…
Kullanılacak malzemeleri ulaşabilecek uzaklığa yerleştirmek…
Hem anne/baba hem bebeği rahatlatması açısından müzik ve aromatik esanslar kullanmak. Müzik aynı zamanda masaja ritim de kazandıracaktır.
Zamanlama:
Masaj her gün ve doğru zamanda yapılmalıdır. Bebeğin aç olmadığı, huzurlu ve masaja hazır olduğu bir zaman dilimi seçilmelidir. Bebek yorgun ve huysuz bir dönemindeyse masaj ertelenmelidir. En uygun zaman, besinlerin henüz sindirildiği ve bebeğin henüz acıkmadığı dönem olan beslenmeden 1-1,5 saat sonrasıdır.
Annenin/babanın hazırlığı:
Elleri yıkamak, ellerin uygun ısıda olmasına, tırnakların kısa olmasına, yüzük, bileklik gibi takıların çıkarılmış olmasına dikkat etmek.
Anne ya da baba, bebeğinin karşısına geçmelidir, böylelikle göz temasını sağlar ve masaj süresince devam ettirir.
Pozisyon:
Anne/baba büyük bebeklere beşik pozisyonunda, daha küçük bebeklere dizlerinin üzerinde masaj yapabilir. Beşik pozisyonunda anne/baba yere oturur, sırtını duvara dayar, dizlerini bükerek, ayak tabanlarını birleştirir, dizlerini açarak, beşiğe benzer bir şekil verir ve bebeğini dizlerinin ortasına yerleştirir. Bu pozisyon hem bebeği sıcak tutar, hem de bebeğin kendini güvende hissetmesini sağlar.
Nasıl yapılır?
Masaj sırasında bebekle konuşulması, öpülmesi, göz teması, küçük oyunlar her iki taraf için de masajdan alınan keyfi artırır.
Eller hafifçe yağlanır, önce hafif dokunuşlarla başlanır, bebek alıştıkça eller hafifçe bastırılabilir.
Masajın belli bir sırası yoktur, bebeğin isteğine göre özel olmalıdır, anneler zamanla kendi yöntemini geliştirebilir. Aşağıdaki adımlar sadece temel bir rehber niteliğinde hazırlanmıştır. Kolay hatırlanması için manevralara bazı isimler verilmiştir.
YÜZ MASAJI
Her iki elin baş parmağı bebeğin alnına konur, şakaklara doğru hareket ettirilir, aynı manevra kaş hizasında da tekrarlanır.
Burun kökünden yanaklara doğru sıvazlama manevrası yapılır, aynı işlem üst ve alt çeneden şakaklara doğru tekrarlanır.
Gülümseme manevrası; baş parmak alt çeneden şakaklara doğru hareket ettirilerek bebeğe gülümseme ifadesi verilir.
GÖĞÜS MASAJI
Her iki avuç içi bebeğin göğsüne yerleştirilir. Kitap sayfasını çevirir gibi eller hareket ettirilerek yuvarlak dairesel manevralar yapılır (Kitap sayfasını çevirme manevrası).
Eller göğse konur, her bir el çaprazdaki omuza hareket ettirilir (Çaprazlama manevrası).
KOL MASAJI
Bebeğin kolu kaldırılarak, koltuk altlarına dairesel hareketler yapılır.
övdeden bileklere doğru ovuşturma yapılır, aynı işlem bilekten gövdeye doğru da tekrarlanır.
İki elle bebeğin kolu kaldırılır, bir el içeri, diğer el dışarı olacak şekilde hareket ettirilir (Burma manevrası).
Bebeğin el sırtı, avuç içi ve her bir parmağı minik dairelerle ovuşturulur.
KARIN MASAJI (KOLİK MASAJI)
Karın masajı, barsak hareketlerini hızlandırarak, sindirimi kolaylaştırır, kabızlığı önler, gaz sancısı azaltır ve bebeğin rahatlamasını sağlar.
Yapılan her manevra bağırsakların çıkış yönü olan saat yönüne doğru yapılır ve bebeğin karnının sol tarafında ve alt kısmında sonlanır.
Kum çekme manevrası: Eller kubbeleştirilerek, mide üzerine konur ve midedeki gazi bağırsağa iletmek amacıyla, kubbe şeklindeki eller tıpkı kum çeker gibi aşağı doğru hareket ettirilir. 6 kez tekrarlanır.
Güneş-ay manevrası: Sol el saat 11 hizasına konur ve karın etrafında tam bir yuvarlak çizilir (güneş). Diğer el saat 11’den 5 hizasına kadar yarım bir ay çizer. Bu manevra da 6 kez tekrarlanır.
Dizleri kendi gövdesi üzerine bükülerek 10 saniye bekletilir ya da hafifce ileri geri hareket ettirilir. Böylelikle anüs açılarak, bebeğin gazının çıkmasına yardımcı olunur.
Yürütme manevrası: Elin 2-3 parmak ucu bebeğin karnının sağ alt tarafına konur. Yukarı, yan ve sağ alt tarafa doğru yürüme hareketi yapılarak, parmağımızın altında gaz olup olmadığı hissedilmeye çalışılır, varsa gaz baloncuğu parmakla yürütülerek barsak dışına doğru yönlendirilir.
I Love You Manevrası: İngilizce kelimelerin baş harflerinden esinlenerek, eller karında, önce sol tarafta yukardan aşağı doğru bir “I” harfi çizer. Sonra karnın üst tarafından bebeğin sağ tarafından soluna doğru ters bir “L” harfi çizer. Son olarak da bebeğin karnının sağ alt köşesinden başlanarak, sol alt köşede bitecek şekilde ters bir “U” harfi çizer. Bu manevra yapılırken sevgi dolu bir ses tonuyla bebeğe “Ben Seni Seviyorum” denir.
BACAK MASAJI
Kol masajında olduğu gibidir.
Topuklara, ayak sırtı ve ayak parmaklarına minik daireler çizmeyi unutmamak gerekir.
SIRT MASAJI
Bebek yüz üstü battaniye/yastığa yatırılır.
Her iki elin işaret ve orta parmağı, omurganın her iki yanına (üstüne değil) konur, omuzdan kalçaya doğru minik dairesel hareketler yapılır.
Masajı tamamlamak için, sırt boyundan kalçaya doğru hafifçe sıvazlanır (Sıvazlama manevrası). Masaj her gün aynı manevra ile tamamlanır. Böylelikle bebek bir süre sonra bu hareketin masajı sonlandırma hareketi olduğunu kavrayacak ve masaja ilişkin beklentisi de sonlanacaktır.